DNA เล่าเรื่องได้ทุกอย่าง! พาไปดูศูนย์โอมิกส์ฯ แหล่งสร้างนวัตกรรมจากดีเอ็นเอระดับชาติ ที่จะพาไทยสู่เศรษฐกิจชีวภาพอย่างยั่งยืน

คุณเคยสงสัยไหมว่า... วันหนึ่งเราอาจปลูกข้าวให้เหมาะกับยีนของเราเอง หรือเลือกอาหารตาม DNA เหมือนเลือกเพลย์ลิสต์ใน Spotify?  คำตอบอยู่ไม่ไกล เพราะ ศูนย์โอมิกส์แห่งชาติ (NOC) กำลังเปลี่ยน “วิทยาศาสตร์จีโนม” ให้กลายเป็นเรื่องในชีวิตประจำวันของคนไทย

สัปดาห์ที่ผ่านมาได้มีโอกาส เข้าเยี่ยมชม “ศูนย์โอมิกส์แห่งชาติ” ภายใต้ไบโอเทค สวทช. ที่อุทยานวิทยาศาสตร์ประเทศไทย จ.ปทุมธานี ที่นี่คือแหล่งรวมงานวิจัยล้ำ ๆ นักวิทยาศาสตร์หัวกะทิ และเครื่องมือที่ทันสมัยระดับโลก ครบทั้งจีโนมิกส์ ทรานสคริปโตมิกส์ โปรตีโอมิกส์ และเมตาโบโลมิกส์ ฟังดูอาจเป็นศัพท์ยาก ๆ แต่ทั้งหมดนี้คือกุญแจสำคัญที่จะเปลี่ยนแปลงประเทศได้แบบยั่งยืน

ดร.สิทธิโชค ตั้งภัสสรเรือง รองผู้อำนวยการไบโอเทค สวทช. เปิดเผยว่า ศูนย์โอมิกส์แห่งชาติ เป็นหน่วยงานวิจัยภายใต้ไบโอเทค สวทช. ที่มีเป้าหมายเป็นโครงสร้างพื้นฐานด้านโอมิกส์ที่ทันสมัยที่สุดของไทย รองรับทั้งการวิจัยพื้นฐานและการประยุกต์ใช้จริง เทคโนโลยีโอมิกส์ (Omics) คือศาสตร์ที่ศึกษาข้อมูลทางชีวภาพระดับโมเลกุลอย่างครบวงจร ประกอบด้วย จีโนมิกส์ (Genomics): ศึกษารหัสพันธุกรรม   ทรานสคริปโตมิกส์ (Transcriptomics): วิเคราะห์การแสดงออกของยีน  โปรตีโอมิกส์ (Proteomics): ศึกษาการทำงานของโปรตีน   เมตาโบโลมิกส์ (Metabolomics): วิเคราะห์การสร้างและเปลี่ยนแปลงของสารเมตาบอไลต์  เทคโนโลยีเหล่านี้มีบทบาทสำคัญในการ ขับเคลื่อนเศรษฐกิจฐานชีวภาพ (Bioeconomy) ช่วยให้เข้าใจกระบวนการทางชีววิทยาที่ซับซ้อนได้อย่างแม่นยำ วิเคราะห์ข้อมูลจำนวนมหาศาลได้รวดเร็ว และนำไปประยุกต์ใช้ในหลายด้าน ไม่ว่าจะเป็นการเกษตร สุขภาพ หรือสิ่งแวดล้อม  ศนย์โอมิกส์แห่งชาติ สวทช. จึงเป็นอีกแรงขับเคลื่อนสำคัญของประเทศไทย ในการก้าวสู่ยุคเศรษฐกิจชีวภาพด้วยนวัตกรรมทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีที่ทันสมัย

ทำไมโอมิกส์ถึงสำคัญ? เทคโนโลยีโอมิกส์ช่วย “มองเห็น” สิ่งที่ตาเปล่ามองไม่เห็น

ไม่ว่าจะเป็นพันธุกรรมในเมล็ดพืช สารออกฤทธิ์ในสมุนไพร หรือแม้แต่โปรตีนในสิ่งมีชีวิต งานวิจัยที่นี่ช่วยให้เราเข้าใจกลไกธรรมชาติอย่างลึกซึ้ง และใช้มันสร้างมูลค่าในภาคเกษตร สุขภาพ และสิ่งแวดล้อม

ที่นี่จึงไม่ได้มีแค่งานวิจัย แต่ยังเปิดให้บริการครบวงจร ทั้งภาครัฐ เอกชน และสถาบันการศึกษา ไม่ว่าจะต้องการถอดรหัส DNA, วิเคราะห์โปรตีน หรือทดสอบสารออกฤทธิ์เฉพาะ ทางศูนย์ก็มีเครื่องมือและทีมผู้เชี่ยวชาญพร้อมให้คำแนะนำแบบมืออาชีพ

ดร.วิรัลดา ภูตะคาม ผู้อำนวยการศูนย์ฯ บอกว่า ศูนย์โอมิกส์ไม่ใช่แค่ทำวิจัย แต่ยังเป็นแหล่งฝึกอบรม ถ่ายทอดเทคโนโลยี และสร้างเครือข่ายวิจัยระดับประเทศและนานาชาติ เป้าหมายคือ สร้างนวัตกรรมจากชีววิทยา เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตและเศรษฐกิจไทย

ผลงานเด่นระดับชาติ:

อนุรักษ์ปะการังด้วยโอมิกส์ – ศึกษาพันธุกรรมปะการังไทยครั้งแรก พร้อมพัฒนาฐานข้อมูลฟื้นฟูสายพันธุ์ที่เสี่ยงสูญพันธุ์

DNA เสือโคร่ง – พัฒนา DNA fingerprint ระบุอัตลักษณ์เสือโคร่ง ใช้แกะรอยการลักลอบค้าสัตว์ป่า

 ควบคุมคุณภาพเมล็ดพันธุ์ลูกผสม – สร้างเครื่องหมายโมเลกุล และชุดตรวจ HybridSure ยกระดับเมล็ดพันธุ์ไทยสู่ตลาดโลก

นวัตกรรมอื่น ๆ ที่น่าสนใจ:  พืชต้าน PM 2.5   ตรวจสารออกฤทธิ์สมุนไพรด้วยเมตาโบโลมิกส์  เครื่องตรวจสีต้องห้ามในทุเรียน  เทคโนโลยีโปรติโอมิกส์เพื่ออาหารมูลค่าสูง

พร้อมบริการครบวงจร ทั้งจีโนมิกส์ โปรตีโอมิกส์ เมตาโบโลมิกส์ และอุปกรณ์ล้ำสมัย เช่น Sequencing Machine, Droplet Digital PCR ฯลฯ รองรับงานวิจัยจากภาครัฐ เอกชน และสถาบันการศึกษา  ศูนย์โอมิกส์ฯ คือกำลังสำคัญในการใช้เทคโนโลยีชีวภาพตอบโจทย์ปัญหาชาติ และขับเคลื่อนการพัฒนาอย่างยั่งยืน  และในอนาคตอันใกล้อาจจะมีแอพพลิเคชั่นให้สามารเข้าถึงการใช้บริการที่ง่ายมากขึ้น

 ใครที่ทำงานเกี่ยวข้องกับวิทยาศาสตร์ เกษตร อาหาร หรือแม้แต่สิ่งแวดล้อม แล้วอยากขยับไปอีกขั้นด้วยเทคโนโลยีที่ “เห็นสิ่งที่ไม่เคยเห็น” ลองติดต่อศูนย์โอมิกส์แห่งชาติ สวทช. ที่ โทร 0 2564 7000 ต่อ 71441 อีเมล: noc.th@nstda.or.th และเว็บไซต์ https://www.nstda.or.th/noc/

"โอมิกส์" ไม่ใช่เรื่องไกลตัวอีกต่อไป แต่คือเครื่องมือเปลี่ยนประเทศ ที่เริ่มต้นได้จากแล็บนี้เลย!